Bệnh dại

Bệnh dại là gì?

Bệnh dại là một căn bệnh chết người chỉ ảnh hưởng đến động vật có vú và do một loại vi-rút tấn công hệ thần kinh gây ra. Khi một người hoặc động vật bắt đầu biểu hiện các dấu hiệu lâm sàng của bệnh dại, khả năng sống sót là rất thấp.

Ai mắc bệnh dại?

Chỉ có động vật có vú mới mắc bệnh dại; chim, cá, bò sát và lưỡng cư thì không. Các loài động vật hoang dã thường được chẩn đoán mắc bệnh dại bao gồm gấu mèo, chồn hôi và cáo. Mèo là loài vật nuôi phổ biến nhất được chẩn đoán mắc bệnh dại. Thỏ, sóc, chuột cống và các vật nuôi nhỏ như chuột nhảy và chuột đồng hiếm khi được chẩn đoán mắc bệnh dại. Trung bình, 2 trường hợp mắc bệnh dại ở người được báo cáo tại Hoa Kỳ mỗi năm, phần lớn là do bị chó cắn khi đi du lịch đến một quốc gia khác hoặc tiếp xúc với dơi khi ở quốc gia này. Virginia đã báo cáo 2 trường hợp mắc bệnh dại ở người kể từ 2009.

Bệnh dại lây lan như thế nào?

Virus gây bệnh dại có trong nước bọt và não của động vật bị dại. Cách lây truyền bệnh dại phổ biến nhất là qua vết cắn của động vật có vú bị nhiễm bệnh. Trong một số trường hợp hiếm gặp, bệnh dại có thể lây truyền qua nước bọt hoặc mô não dính vào mắt, mũi, miệng hoặc qua vết thương hở.

Bệnh dại được tìm thấy ở đâu?

Mặc dù bất kỳ loài động vật có vú nào cũng có thể mắc bệnh dại, nhưng virus gây bệnh dại thường được tìm thấy ở các loài động vật hoang dã như gấu trúc, chồn hôi và cáo. Dơi cũng có thể mang virus gây bệnh dại.

Triệu chứng của bệnh dại là gì?

Động vật mắc bệnh dại có thể có các dấu hiệu bao gồm hành vi bất thường, khó nuốt, mất thăng bằng, tê liệt và co giật. Các triệu chứng đầu tiên của người mắc bệnh dại có thể rất giống với bệnh cúm, nhưng các triệu chứng tiến triển nhanh và có thể bao gồm cảm giác ngứa ran hoặc khó chịu tại vị trí bị cắn, lo lắng, lú lẫn, ảo giác và mất ngủ. Khi bất kỳ động vật có vú nào mắc bệnh dại, quá trình tử vong thường diễn ra nhanh chóng.

Triệu chứng xuất hiện sau bao lâu kể từ khi tiếp xúc?

Các triệu chứng ở người thường xuất hiện sau một đến ba tháng, nhưng cũng có báo cáo cho thấy thời gian giữa lúc tiếp xúc và lúc xuất hiện triệu chứng dài hơn. Giai đoạn cấp tính của bệnh thường kết thúc sau 2 đến 10 ngày. Một khi các dấu hiệu lâm sàng của bệnh dại xuất hiện, căn bệnh này gần như chắc chắn sẽ gây tử vong và việc điều trị thường chỉ mang tính hỗ trợ.

Bệnh dại được chẩn đoán như thế nào?

Chẩn đoán bệnh dại ở một người bao gồm xét nghiệm một số mẫu bao gồm máu, nước bọt, da, dịch não tủy và mô não.

Phương pháp điều trị bệnh dại là gì?

Khi một người mắc bệnh dại, sẽ không có phương pháp điều trị đáng tin cậy nào.  Đây là lý do tại sao việc phòng ngừa bệnh dại lại quan trọng đến vậy.

Những người tiếp xúc với người mắc bệnh dại có cần phải xét nghiệm và điều trị không?

Trường hợp lây truyền bệnh dại từ người sang người duy nhất được ghi nhận rõ ràng là thông qua cấy ghép nội tạng. Tuy nhiên, để thận trọng, những người tiếp xúc với người được chẩn đoán mắc bệnh dại thường được đánh giá để xem có nên tiêm vắc-xin phòng bệnh dại hay không.

Tôi nên làm gì nếu tôi nghĩ mình đã tiếp xúc với bệnh dại?

Nếu bị cắn, hãy rửa vết thương thật kỹ bằng xà phòng và nhiều nước. Nếu có thể, hãy bắt con vật dưới một chiếc hộp hoặc lon lớn, hoặc ít nhất là xác định được nó trước khi nó chạy mất. Đừng cố nhấc con vật lên và đừng làm tổn thương đầu của bất kỳ con vật nào có thể cần phải xét nghiệm bệnh dại. Gọi cho cơ quan kiểm soát động vật hoặc nhân viên thực thi pháp luật đến bắt con vật. Hãy báo ngay cho bác sĩ và giải thích lý do bạn bị cắn. Hầu hết mọi người đều biết khi bị dơi cắn, nhưng có những trường hợp bạn nên tìm kiếm lời khuyên y tế ngay cả khi không có vết thương rõ ràng do dơi cắn. Ví dụ, nếu bạn thức dậy và thấy một con dơi trong phòng mình, thấy một con dơi trong phòng của một đứa trẻ không có người trông coi, hoặc thấy một con dơi ở gần một người bị thiểu năng trí tuệ hoặc say rượu, đừng phá hủy hoặc vứt bỏ con dơi. Hãy gọi tới sở y tế địa phương để được tư vấn.

Tôi có thể giúp ngăn ngừa và kiểm soát bệnh dại như thế nào?

• Hãy nhờ bác sĩ thú y tiêm vắc-xin cho chó, mèo, chồn và một số vật nuôi của bạn. Hãy tiêm vắc-xin đầy đủ. Trong khi vắc-xin phòng bệnh dại được dán nhãn để sử dụng cho một số loài động vật, thì ở Virginia, vắc-xin phòng bệnh dại là bắt buộc đối với chó và mèo.
• Nếu thú cưng của bạn bị động vật hoang dã tấn công hoặc cắn, hãy báo cho cơ quan y tế hoặc kiểm soát động vật địa phương và chuẩn bị hỗ trợ các hoạt động ứng phó với bệnh dại như tiêm vắc-xin nhắc lại và giam giữ.
• Giữ vật nuôi trong khuôn viên nhà bạn. Không để vật nuôi chạy lung tung.
• Không để rác hoặc thức ăn cho vật nuôi ở bên ngoài. Nó có thể thu hút các loài động vật hoang dã hoặc đi lạc.
• Không nuôi động vật hoang dã làm thú cưng. Ngắm nhìn tất cả các loài động vật hoang dã từ xa, ngay cả khi chúng có vẻ thân thiện. Một con vật bị bệnh dại đôi khi vẫn hành động ngoan ngoãn. Nếu bạn thấy một con vật có hành vi kỳ lạ, hãy báo cáo với cơ quan kiểm soát động vật địa phương và không được đến gần nó.
• Hãy liên hệ với sở y tế địa phương nếu bạn nghĩ bạn hoặc thú cưng của bạn có thể đã bị phơi nhiễm.

Tôi có thể tìm hiểu thêm thông tin về bệnh dại ở đâu?

• Nếu bạn có thắc mắc về bệnh dại, hãy liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
• Gọi tới sở y tế địa phương. Bạn có thể tìm thấy sở y tế địa phương của bạn tại vdh.virginia.gov/health-department-locator/
• Truy cập trang Kiểm soát bệnh dại của Sở Y tế Virginia tại vdh.virginia.gov/rabies.
• Truy cập trang web của CDC về bệnh dại tại cdc.gov/rabies/ để biết thêm thông tin.