Bệnh Creutzfeldt-Jakob (CJD)

CJD là gì?

Bệnh Creutzfeldt-Jakob (phát âm là “kroits-felt-yah-cub”; CJD) là một căn bệnh não hiếm gặp, tiến triển và không có phương pháp điều trị hoặc chữa khỏi. Các nhà khoa học tin rằng CJD là do prion gây ra, đây là một loại protein bất thường tích tụ trong não và gây tổn thương não.

Ai mắc bệnh CJD?

CJD xảy ra trên toàn thế giới. Ở Hoa Kỳ, cứ một triệu người thì có khoảng một người mắc bệnh CJD. Hầu hết những người mắc bệnh này đều trên 60 tuổi. Ở khoảng 85% bệnh nhân, CJD xảy ra mà không rõ lý do. Một tỷ lệ nhỏ bệnh nhân (5%–15%) thừa hưởng căn bệnh này. Mặc dù rất hiếm (<1%), những người nhận được mô bị nhiễm trùng trong quá trình phẫu thuật (ghép giác mạc, phẫu thuật não hoặc lớp phủ não) đã phát triển bệnh CJD. Một dạng khác của bệnh, biến thể CJD hoặc vCJD, được mô tả ở cuối tờ thông tin này và có liên quan đến việc ăn thịt từ những con bò bị nhiễm bệnh.

Bệnh CJD lây lan như thế nào?

Không có bằng chứng nào cho thấy prion CJD lây lan qua không khí, thức ăn, đồ uống hoặc tiếp xúc giữa người với người. Prion có thể lây lan qua một số thủ thuật y tế hoặc phẫu thuật. Prion rất khó bị tiêu diệt bằng nhiệt hoặc hóa chất, do đó bệnh nhân có thể bị nhiễm trùng nếu dụng cụ phẫu thuật không được khử trùng đúng cách sau khi sử dụng cho bệnh nhân CJD. Các bệnh viện nhận thức được nhu cầu sử dụng thiết bị dùng một lần hoặc thực hiện các biện pháp phòng ngừa bổ sung để khử trùng dụng cụ phẫu thuật để bảo vệ bệnh nhân khỏi bị nhiễm CJD.

Triệu chứng của bệnh CJD là gì?

Các triệu chứng ban đầu bao gồm hay quên, thay đổi hành vi và thiếu phối hợp. Bệnh nhân mắc CJD cuối cùng sẽ mất khả năng nói, đi lại và tự chăm sóc bản thân. Bệnh tiến triển nhanh chóng và hầu hết bệnh nhân mắc CJD tử vong trong vòng một năm kể từ khi phát bệnh.

Các triệu chứng của CJD xuất hiện sau bao lâu kể từ khi tiếp xúc?

Có thể mất từ 15 tháng đến 30 năm hoặc lâu hơn thì các triệu chứng mới xuất hiện. Hầu hết thời gian, không có sự tiếp xúc chính xác. Thay vào đó, người ta cho rằng có điều gì đó xảy ra khiến prion bình thường thay đổi thành dạng có thể gây bệnh mà không cần nguồn lây nhiễm từ môi trường.

Bệnh CJD được chẩn đoán như thế nào?

Mặc dù có một số xét nghiệm có thể cung cấp manh mối về việc một người có mắc CJD hay không, cách duy nhất để chẩn đoán CJD là thực hiện sinh thiết não (lấy một phần mô nhỏ từ não của bệnh nhân để xét nghiệm) hoặc kiểm tra não sau khi chết.

Phương pháp điều trị bệnh CJD là gì?

Không có loại thuốc hoặc cách chữa trị cụ thể nào cho bệnh CJD. Phương pháp điều trị bao gồm làm giảm các triệu chứng để bệnh nhân cảm thấy thoải mái nhất có thể.

Làm thế nào để phòng ngừa bệnh CJD?

Những người mắc bệnh CJD và những người có nguy cơ mắc bệnh CJD cao hơn do tiền sử gia đình không bao giờ nên hiến máu, mô hoặc nội tạng. Việc khử trùng đúng cách các thiết bị y tế cũng có thể ngăn ngừa sự lây lan của bệnh tật.

Người chăm sóc bệnh nhân CJD nên thực hiện vệ sinh tốt, bao gồm:

• Rửa tay và da tiếp xúc trước khi ăn, uống hoặc hút thuốc. Đây là một thói quen tốt để thực hành, mặc dù tiếp xúc với làn da nguyên vẹn của bệnh nhân CJD không làm lây lan bệnh.
• Dùng băng chống thấm nước để che các vết cắt và trầy xước.
• Đeo găng tay phẫu thuật khi băng bó vết thương cho người bị CJD.
• Tránh bị đứt hoặc bị đâm bởi các vật sắc nhọn (ví dụ như kim tiêm) có thể bị nhiễm dịch cơ thể của người mắc bệnh CJD.
• Sử dụng biện pháp bảo vệ mặt nếu có nguy cơ tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể của bệnh nhân.
• Nếu chất dịch cơ thể của bệnh nhân CJD dính vào da của người khác, hãy rửa vùng bị ảnh hưởng bằng chất tẩy rửa, rửa sạch bằng nước ấm (tránh kỳ cọ), rửa vùng bị ảnh hưởng bằng dung dịch thuốc tẩy pha loãng 1:10 trong 1 phút (để an toàn tối đa), sau đó rửa lại bằng nước. Nếu dịch cơ thể của bệnh nhân CJD dính vào mắt hoặc miệng của người khác, hãy rửa sạch bằng nước muối (cho mắt) hoặc nước máy (cho miệng).
• Xử lý đúng cách tất cả rác thải lâm sàng (ví dụ như băng).

Mối quan hệ giữa CJD và “Bệnh bò điên” là gì?

“Bệnh bò điên” hay bệnh não xốp ở bò (BSE) là một căn bệnh xảy ra ở gia súc. Một số người ăn thịt gia súc bị nhiễm BSE đã mắc phải căn bệnh tương tự như CJD nhưng lại do một loại prion khác gây ra. Căn bệnh này được gọi là 'biến thể CJD' (vCJD) và đã được chẩn đoán ở khoảng 200 người trên toàn thế giới. Tại Hoa Kỳ, chỉ có bốn trường hợp mắc vCJD được chẩn đoán, tất cả đều ở những người lớn lên và tiếp xúc với BSE bên ngoài Hoa Kỳ. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đã đưa ra các biện pháp sàng lọc gia súc để loại trừ những động vật bị nhiễm BSE khỏi chuỗi thức ăn và mô của chúng không thể lây nhiễm cho các động vật khác hoặc con người.

Tôi có thể tìm hiểu thêm thông tin về CJD bằng cách nào?

• Nếu bạn có thắc mắc về CJD, hãy liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn.
• Gọi tới sở y tế địa phương. Bạn có thể tìm sở y tế địa phương của mình tại vdh.virginia.gov/health-department-locator/.
• Truy cập trang web của CDC về Bệnh Creutzfeldt-Jakob cổ điển tại cdc.gov/creutzfeldt-jakob/about/index.html để biết thêm thông tin.